Categorie: Reclame

Geplaatst in Inbound marketing, Outbound marketing, Reclame

Reclame verbetert de wereld voor € 150.000,-

Gepost op door Edwin Vlems

Opeens zag hij het. Thomas Ashwell, uitgever van het ‘Export Trade & Shipper Magazine, kreeg een visioen. En op 8 april 1938 regelde hij een lunch op de Harvard Club in New York met twaalf andere ‘export advertising executives’, een bijzonder dag. Want die dag werd de ‘International Advertising Association’ geboren. Op zich heel logisch destijds zo’n ‘advertising association’, immers je wilde de wereld vertellen over de producten die je had gemaakt, en destijds kon dat alleen via ‘betaalde media’. In de loop van de jaren ontwikkelde de ‘IAA’ zich tot een organisatie die iedereen wilde vertellen hoe belangrijk reclame voor de wereld is. Want reclame is belangrijk voor de wereld toch?

Beter worden van een reclamecongres
€ 150.000,-. Dat is wat Bill Clinton kreeg om afgelopen donderdag aan de Nederlandse reclamewereld te vertellen dat ze na moesten denken over ‘Hoe reclame de wereld kan verbeteren’. Heeft iemand enig idee? Als ik mijn dochters moet geloven kan reclame de wereld vooral verbeteren door zichzelf op te heffen (“Papa wie heeft dat eigenlijk ooit bedacht?”). Want als je er over nadenkt is het natuurlijk raar en misschien ook jammer dat duizenden euro’s van de prijs van je nieuwe auto opgaan aan reclame. Het doet me denken aan een uitspraak van marketinggoeroe Seth Godin op een congres in Amsterdam (klik hier) “I am a marketer, I have money. That gives me the power to interrupt you. En dat wordt ook bevestigd als ik de column van een reclameman (Eugène Roorda) lees (klik hier) waarin hij die € 150.000,- voor Bill Clinton rechtvaardigt: “Wij pakken alles aan om ons vak van prestige te voorzien”. Blijkbaar is dat nodig.

Dure reclame
“Reclame is verleiding; we prikken in uw onderbewuste op zoek naar uw angstknop of statusknop. Let u maar eens op: 99.9% van alle reclame mikt op een van die twee”. Dat zegt Roorda in zijn column. Maar het grappige is: die reclame kan wel mikken, maar niemand wordt tegenwoordig nog geraakt. Want wat doen mensen ‘s-avonds als het reclameblok begint? Ze duiken op hun tablet of smartphone om content te zoeken die echt interessant is. Dus die 99,9% schiet ernaast.
“Zijn aanwezigheid tijdens De 24 uur van de Reclame is een inspiratiebron voor de Nederlandse creatieve wereld”, zo spreekt Ralph Wisbrun over de aanwezigheid van Bill Clinton op het congres. Maar is het niet jammer voor die ‘creatieve wereld’ dat niemand hun ‘creaties’ nog wil zien? Terwijl er best veel interesse is voor creativiteit, zij het dat mensen het niet meer geloofwaardig vinden als het in een reclameblok zit. Maar wel als het ‘authentiek’ wordt overgebracht.

Pastoor in het personeelsblad
Wat dat betreft is het kwartje bij Coca Cola snel gevallen. Ik heb eerder al de voorbeelden gegeven over de ‘Open Happiness’ campagne van Coca Cola (klik hier), maar nu hebben ze de complete ‘corporate’ website vernieuwd (klik hier). Ze hebben de ‘voorgekookte’ reclameteksten vervangen door een weblog-achtige site, waarvan de naam ‘Coca Cola Journey’ opvallend is: dit was in de vorige eeuw de naam van het personeelsblad. Maar in een transparante wereld besluit je juist om ook de rest van de wereld deelgenoot te maken van wat er in het bedrijf gebeurt. Het vechten tegen windmolens van de transparantie heeft weinig zin meer.
‘Creativiteit is één van de pijlers van de VEA. Mooi dat Clinton ons de energie geeft om hier onvoorwaardelijk mee door te gaan..’. Het klinkt bijna religieus, alsof meneer pastoor zijn goedkeuring geeft. En op zich is er natuurlijk niks mis met creativiteit die zo indrukwekkend is dat deze door wordt gestuurd. En zoals ik eerder al heb betoogd (klik hier) is er dankzij ‘Inbound Marketing’ mijns inziens nog steeds een toekomst voor creatieve mensen. Een hele mooie toekomst.

Wat denk je, zou Thomas Ashwell bij zijn visioen 1938 ooit vermoed hebben dat er ooit een ex-president voor een ontzettend hoog bedrag kwam vertellen dat ‘advertising’ erover na zou moeten denken ‘wat ze voor de wereld betekent’? ‘Een ding is zeker: als Thomas vandaag tot leven gewekt zou worden zal hij zich ongetwijfeld afvragen wat er met zijn briljante ‘advertising’ concept is gebeurd, om vervolgens teleurgesteld weer terug zijn kist in te rollen.

Alles over ‘Inbound Marketing’ staat in het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig). 

Geplaatst in Content Curation, Content Marketing, E-mailmarketing, Inbound marketing, Marketing Intelligence, Outbound marketing, Reclame, Sales, Social Media

‘REAL Inbound Marketing: inbound in 3 uur’

Gepost op door Edwin Vlems

Klik hier om direct te kopen

Toen ik in 2012 besloot te stoppen met lesgeven in NIMA-A omdat ik vond dat ‘Inbound Marketing’ in de stof ontbrak zei iemand ‘Waarom vul je dat niet zelf op?’. Een terechte vraag, en om die reden besloot ik er een boek over te schrijven. Ik wilde het wel anders doen: de basis van elk hoofdstuk als blog publiceren, zodat anderen het konden verfijnen. Dankzij een zeer doordachte dienst van Amazon (CreateSpace) was het publiceren van het boek vrij makkelijk.

Uit een boekrecensie van de KvK: “Wat is inbound marketing eigenlijk en waarom is het tijdperk van outbound marketing voorbij? In dit boekje geeft Vlems antwoord op die vraag. ‘Mensen hebben een zesde zintuig voor niet-authentieke boodschappen’ schrijft hij. En het boek is daarvan het bewijs. Hij schrijft vanuit zijn hart èn is heel relevant.”

Via dit formulier kun je het boekje bestellen (o.v.v. Real Inbound Marketing), via deze link kun je het rechtstreeks bij ‘mijn uitgever’ Amazon.de kopen (en hier de Kindle-versie). Het kost € 12,50 (exclusief 2,50 verzendkosten) en je hebt het binnen 2 werkdagen in huis.

 

Geplaatst in Authenticiteit, Inbound marketing, Outbound marketing, Reclame

Inbound Marketing: Paniekreclame in een recessie

Gepost op door Edwin Vlems

“If you want to spin the Wheel of Fortune, please go into the next room”. Het begon me een beetje te irriteren. De organisatie van het SCIP-Marketingcongres in Dublin waar ik deze week een presentatie gaf over ‘Inbound Marketing’ (klik hier), zat de hele dag al reclame te maken voor de bijeenkomst in de zaal naast mijn presentatie. Daar was een soort ‘Rad van Fortuin’ waar vele prijzen te winnen waren, betaald door de sponsoren van het congres. Pas een dag later begreep ik waarom ze deze sponsoren zo graag wilde plezieren: de (Amerikaanse) organisatie had grote geldproblemen, en Amerikanen helpen dan het liefst de mensen die geld aanbieden. Logisch. Dus begon ik mijn presentatie zelf ook maar met de opmerking “No prizes here, if you want to spin the Wheel of Fortune please move to the next room”. Niet serieus natuurlijk. En niemand stond ook op. Maar ik had wel meteen een mooi voorbeeld te pakken waarmee ik ‘Inbound Marketing’ uit kon leggen. 

Twee discussies. Twee.
Want zoals ik later begreep was het niet druk bij de Wheel of Fortune, ondanks alle ‘advertising’. Bij mij zat de zaal blijkbaar veel voller, en toen ik mensen vroeg waarom ze bij mijn presentatie zaten kreeg ik als reactie meestal “Your discussions on the LinkedIn Group interested me”. Ik had in de weken ervoor in de LinkedIn-groep van SCIP twee discussies opgestart: delen jullie je kennis ook met klanten (bij ons bedrijf doen we dat), en heeft iemand al ooit gehoord van het concept ‘Inbound Marketing’. Maar ik kon mijn presentatie dus beginnen met de opmerking dat ‘advertising’ voor bijvoorbeeld een Wheel of Fortune blijkbaar steeds slechter werkt, en dat ik later met de term ‘Inbound Marketing’ uit zou leggen waarom en wat het alternatief is. En dat alternatief lijkt steeds harder nodig. Want we lijken in een periode van ‘paniekreclame’ te zijn beland.

Paniekreclame?
Is het je al opgevallen in de timeline van Facebook, al die reclame? Nee ik heb het niet eens over die actie-teven die op alles met de zinsnede ‘kans op’ klikken onder het motto ‘je weet maar nooit’. Wat ik zeker weet is dat je er bij vrienden niet populairder op wordt, maar ook dat Facebook in zijn geheel er niet populairder op wordt. Zeker niet als ze nog echte advertenties toe gaan voegen, zoals die van Shell waar ik me eerder al over verbaasde (klik hier). Maar ook die ‘X vindt Y leuk’-advertenties. En sinds kort begint WordPress ook advertenties te plaatsen en uit te leggen waarom dat toch echt nodig is in deze barre tijden (klik hier). En Microsoft ziet het als de enige manier (klik hier) om van hun telefoon nog een succes te maken. Paniekreclame, het grijpt om zich heen. En de klant? Die beschermt zich nog een beetje extra tegen dit virus.

De digitale hor
Eerder zag ik het al voorbij komen (klik hier): iemand die het idee opperde “waarom laat Facebook mij die $5 advertentie-inkomsten per persoon per jaar niet gewoon betalen, dan ben ik van het gezeik af”. Veel mensen hebben inmiddels ‘ad-blockers’ in hun browser geïnstalleerd, en tegenwoordig kun je zelfs een apparaatje kopen (klik hier) voor $120 dat je voor je router zet, en dat reclame ‘buiten het huis’ houdt, een soort digitale hordeur.

AdYapper
Maar is de klant nu gedwongen om die bloedirritante advertenties maar te accepteren, te negeren of te blokkeren? Nou (eh), niet noodzakelijk. Want nu is er AdYapper, een manier om op alle advertenties die je ziet te reageren, of de ‘adverteerder’ dat nou wil of niet. En meestal willen ze dat niet, want de reden dat ze adverteren is dat ze dan alles in de hand hebben. En dus wordt de ‘USP’ van AdYapper wel erg lachwekkend: “A turnkey solution for advertisers who want to turn display ads into meaningful social experiences and two-way conversations”. Als ‘adverteerders’ een discussie met hun klanten zouden willen zouden ze die wel begonnen zijn toch? Via social media? Zoals KLM doet tegenwoordig? Misschien werkt de doelstelling van AdYapper wel “To help put an end to ‘annoying’ and ‘creepy’ attempts to grab the attention of customers”.

Zou het kunnen? Dat mijn ervaring in Dublin een voorbode was van de toekomst van marketing? Dat er veel reclame werd gemaakt voor een ‘kans op’, maar dat mensen bleven zitten omdat ze eerder een discussie zagen die ze boeide? Dat lijkt me teveel eer. Maar ik geloof wel in een toekomst waarin we geldgod ‘Mammon’ de rug toekeren, omdat we weten wat we willen. En we de ‘Wheel of Fortune’ aan ons voorbij laten gaan.

Meer informatie staat in het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig). En als je denkt dat ik je kan helpen bij je marketing kun je me mailen op edwin@vlems.nl

Geplaatst in Inbound marketing, Outbound marketing, Reclame, Toekomstvoorspelling

Adverteren op Facebook: De toekomst wordt geweldig

Gepost op door Edwin Vlems

Enkele wijze heren van de Harvard Universiteit hebben een boek uitgebracht over de huidige recessie (klik hier), en stellen dat er dit eentje is die nog wel een paar jaar kan duren. Zelf heb ik ook het gevoel dat we hier voorlopig nog niet uit zijn. Maar ik heb tegelijk ook niet het gevoel dat de toekomst somber is. Want blijkbaar moet je het ééns in je leven meemaken, een structurele verbouwing van de economie. Eentje waarbij alles anders wordt dan het was, waarbij de lamp op een heel andere plaats wordt gezet. Waardoor je dingen anders gaat bekijken.

Mark’s besef
De foto rechts van Facebook-oprichter Mark Zuckerberg spreekt boekdelen. Hij heeft blijkbaar helemaal niet door hoe het werkt. In een recent artikel (klik hier) wordt ingegaan op een besef van Mark, en dat hij heeft toegegeven: dat hij het helemaal niet begrepen heeft. Dat hij het adverteren als iets onbelangrijks zag. En daar gaat het natuurlijk allemaal om, adverteren. Hij plaatste de advertenties letterlijk aan de rechterkant, en liet de rechterkant ook letterlijk over aan iemand die bij Google ooit de rechterkant (eh van de zoekresultaten) deed: Sheryl Sandberg. Maar inmiddels heeft hij het begrepen: advertenties moeten niet aan de rechterkant, die moeten er midden tussenin. Domme, domme Mark.

#socialwashing door Shell
Internetgoeroe Stephan Fellinger twitterde onlangs de term ‘#socialwashing’, vrij vertaald naar de term ‘greenwashing’ waar met name de machtige oliemaatschappijen zich schuldig aan hebben gemaakt: miljardenfondsen inzetten om media te overtuigen dat ze milieuvriendelijk bezig waren. En het grappige is: toen ik Stephan’s tweet las moest ik meteen denken aan de advertenties van Shell op Facebook. Of ben ik de enige die ze heeft gezien? Ze staan best wel bovenaan in je timeline, en wat opvalt is dat je ze alleen mag ‘Liken’. Er staat geen ‘Reageren’ vak onder. En dat zegt eigenlijk alles. Want je wilt ‘Liken’ of ‘Reageren’. Toch?
Ik vraag me af hoeveel Shell-marketeers er over nagedacht hebben, over die Facebook-advertenties. Advertenties over vrouwen die in Canada teerzanden omhoog pompen, maar wiens gezicht je nooit krijgt te zien. Terwijl de keuze om een vrouw te portretteren (eh zonder portret) toch door minimaal 4 a 5 ‘Diversity managers’ genomen moet zijn. Die vervolgens op zoek moesten naar vrouwen die teerzand omhoog pompten. Die er vermoedelijk niet waren, en waarvoor ze modellen in hadden moeten huren. Wiens gezicht niet getoond mocht worden van de ‘Privacy managers’. 4 a 5. Zit ik in de buurt van de waarheid @shell? Of willen jullie wel reageren maar durven jullie het niet? KLM reageerde binnen een uur.

Een kar zonder paard
Waar ik best een kratje bier op wil zetten (wij Brabanders doen dat) is op de kans dat Mark Zuckerberg uiteindelijk toch gelijk krijgt. Dat in 2020 blijkt dat de adverteerders de waarheid helemaal niet in pacht hadden. Dat de mensen die achter @shell zitten, die dan ongetwijfeld een hele dure cursus hebben gehad hoe ze menselijk over moeten komen, gewoon hun mening over Shell geven. Dat Shell best wel vieze dingen doet, maar dat mensen  dat uiteindelijk ook willen: stap jij niet liever in je auto dan op de fiets? Dat Shell best mee wil denken en werken aan een schonere wereld, maar dat het huidige economische model hen (en hun managers) daar niet voor beloont. Wat zou het mooi zijn als Shell reacties toelaat op zijn advertenties, en op een geweldige manier reageert op een reactie op Facebook, zoals Bodyform hier doet.
Ik heb eerder (klik hier) al eens betoogd dat het best wel raar is dat we social media zien als een soort digitaal billboard, terwijl we er ook gewoon op communiceren met klanten, zij het als mens tot mens. We kijken met de ogen van een oude techniek naar een nieuwe techniek, later las ik dat daar zelfs een term voor was: het ‘horseless carriage syndrome’, genoemd naar de eerste auto’s die leken op een kar zonder paard.

In 2020 zullen we concluderen dat de heren van Harvard gelijk hadden: dit was niet zomaar een recessie, dit heeft enkele jaren geduurd. En de economie is compleet veranderd. En Mark Zuckerberg, die zijn hoofd moest buigen voor de adverteerders, bleek gelijk te hebben gehad: adverteren werkt niet op social media. Maar dat hoeft ook niet de ondergang voor Facebook te betekenen. Op Quora verscheen onlangs een interessante vraag: “Why Doesn’t Facebook Offer A Pay Service So I Dont Have To See Any Ads?” . De vragensteller had begrepen dat Facebook per gebruiker $5 per jaar aan advertentiegeld verdient, dus dat zou een mooi verdienmodel zijn. Ik wil het er best elk jaar voor betalen, als er straks in 2020 niet meer geadverteerd wordt. Want uiteindelijk betalen we al die irritante advertenties natuurlijk toch al zelf.

Meer informatie staat in het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig). En als je denkt dat ik je kan helpen bij je marketing kun je me mailen op edwin@vlems.nl

Geplaatst in Authenticiteit, Inbound marketing, Integriteit, Outbound marketing, Reclame

Inbound marketing? Voorkom vieze luchtjes

Gepost op door Edwin Vlems

Katie Fisher

Op 19 juni 2010 werd Katie Fisher doodgereden op een kruispunt in Baltimore door een auto die door rood reed. Katie had zelf blijkbaar ook niet goed opgelet, maar de verzekeringsmaatschappij van de roodrijder dacht niet lang na en maakte geld over. Maar niet al het geld: de andere partij bleek onderverzekerd. ‘Gelukkig’ was Katie bij verzekeringsmaatschappij Progressive verzekerd voor dit soort situaties. Maar Progressive had geen zin om te betalen: na een lang en ingewikkeld verhaal (klik hier) stonden de ouders van Katie in de rechtzaal tegenover de roodrijder, die mede werd verdedigd door…de advocaten van Progressive. Ze streden tegen hun eigen klant om onder de kosten uit te komen…
Omdat de ‘claims general manager’ van Progressive besefte dat we in transparante tijden leven deed hij een poging (klik hier) om de gemaakte beslissingen te verdedigen, maar uit de honderden reacties eronder is af te leiden dat hij er niet echt goed in slaagde… De foute cultuur van Progressive werd breed uitgemeten in de Amerikaanse pers en Progressive verloor veel klanten. Zo werkt dat tegenwoordig, in deze transparante wereld.

Microsoft-geurtjes
“Microsoft besteedt 1 miljard aan marketing Windows 8”. Ik moet dan altijd denken aan het citaat: “Advertising is the price you pay for being unremarkable” van Amazon-baas Jeff Bezos. Want Amazon had zoveel geld niet nodig om zijn Kindle te introduceren, en ook voor Apple voegen de advertenties weinig toe: de hele wereld weet het als er nieuwe Apple-software aan komt. Ze maken gebruik van de transparantie die het internet biedt, en het feit dat ze ‘remarkable’ zijn natuurlijk. De vraag is natuurlijk wel of bedrijven als Microsoft het aan durven om van deze transparantie gebruik te maken, want dat betekent ook een beetje openheid van hun kant. En dan ruiken mensen misschien de ‘vieze geurtjes’ van de bedrijfscultuur. Zoals bij Progressive in het voorbeeld hierboven…

Een frisse cultuur
Steeds meer bedrijven zien de groeiende transparantie niet langer als een bedreiging, maar als een kans om ‘gevonden’ te worden. Inbound Marketing heet dat: je valt mensen niet langer lastig met je verkoopverhaaltjes, maar doet en deelt alles online, zodat dit als een magneet op anderen werkt die je vervolgens weten te vinden.

Maar wat me opvalt als je met mensen praat over ‘meer transparantie’ is de angst dat ‘onvolkomenheden’ (fouten) boven water komen: “Als de ramen opengaan zijn mensen méér bezig met de vieze luchtjes die naar buiten gaan, dan met alle frisse lucht die binnenkomt”. Erg herkenbaar, en ik heb eerder al eens verklaard met een uitspraak van Dr. Phil (klik hier) hoe het komt dat de mensen buiten niet bang zijn van jouw vieze luchtjes. Eh tot op zekere hoogte dan natuurlijk. Want je mag dan wel fouten maken, je hebt wel een probleem als er in je bedrijf -zoals bij Progressive- hele klantonvriendelijke beslissingen worden genomen. Als je bedrijf dus besluit mee te gaan in de transparantie-trend en zich niet verzet, zal het ook even wat ‘soul-searching’ moeten doen: gebeuren er in het bedrijf dingen die het daglicht niet kunnen verdragen? Want daglicht tegenhouden is best moeilijk.

Ik praat de laatste maanden actief mee op de ‘vraagsite’ Quora.com, een website waar je vragen over je vakgebied (of andere zaken) kunt beantwoorden. Ik zie vaak de vraag voorbij komen ‘Hoe moet ik als starter met een klein budget aan marketing gaan doen’. En mijn advies is dan altijd: toon je kennis en persoonlijkheid aan de wereld, en de wereld zal je volgen. En je voorkomt zo dat je ooit een miljard aan marketingkosten uit zult moeten geven.

Deze post vormt de basis van het zesde hoofdstuk van het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig).

Geplaatst in Authenticiteit, Blue Ocean Strategy, Content Marketing, Inbound marketing, Outbound marketing, Reclame

Reclame-overkill: Zara en het blauwe reclamebureau

Gepost op door Edwin Vlems

“Zit je net in de spanning van een reclame… KOMT ER OPEENS EEN TV-PROGRAMMA TUSSENDOOR. Het moet niet gekker worden.” Zo twitterde @ohsarcasme onlangs. Het valt me ook al op: ik kan tegenwoordig best wel veel surfen op mijn iPad tijdens de reclameblokken, ze zitten volgens mij al tegen het wettelijke maximum aan. Absurd eigenlijk als je nagaat dat bijna niemand nog naar reclame kijkt (klik hier). Wat een verademing dan dat ze bij Zara een ‘zero advertising’ strategie hebben. Een wat?

Zara’s nulreclame
Als je wilt weten wat Zara in haar winkels heeft heb je twee opties: je gaat naar de website of je gaat naar de winkel. Maar de beste reclame ziet Zara de ‘Word of Mouth’, oftewel wat je van vrienden en familie hoort. Veel effectiever. In alle andere vormen van reclame investeert Zara niet, het geld wat ze daarmee besparen kunnen ze weer op andere plekken gebruiken. Zara ontdekte dat het koopgedrag van hun klanten erg van internet afhankelijk is, voordat ze naar de fysieke winkel gaan hebben ze het product online al bekeken. Adverteren voegt volgens hen weinig toe behalve kosten. En Zara is niet de enige, steeds meer bedrijven ontdekken dat je met klanten tegenwoordig gewoon kunt communiceren via bijvoorbeeld social media, zonder dat het iets kost, we hoeven alleen maar even achter het merk uit te stappen (klik hier). Veel menselijker ook, en dus veel effectiever. Maar wat betekent dit voor de reclamewereld? Volgens mij is dit een mooi voorbeeldje van een blauwe oceaan.

Een kas in een oceaan
Het boek ‘Blue Ocean Strategy’ is een klassieker inmiddels (klik hier voor de video), dus ik zal het kort houden: bij een ‘Blue Ocean’ strategie probeer je de ‘red oceans’ (waar flink geconcurreerd wordt, vooral op prijs) te vermijden door in een ‘Blue Ocean’ te springen. Dat doe je door de ‘lamp’ heel anders op je kernactiviteit te zetten. Klassiek voorbeeld is Cirque du Soleil, dat de rode circus-oceanen ontvluchtte door een deel van haar kernactiviteit (acrobatiek) opnieuw te verpakken als artistieke acts in theaters, en daar veel meer geld voor te vragen. Dichterbij is het voorbeeld van het project ‘Kas als energiebron’, dat de stijgende energieprijzen niet langer als bedreiging voor de glastuinbouw wilde zien, maar de kas ging ombouwen naar een energieverzamelaar in plaats van een energieverbruiker. Zoiets moet er voor de reclamewereld ook in zitten zodra de marketeers het geld niet meer (over) hebben voor ‘outbound marketing’, en overgaan op ‘inbound marketing’. En natuurlijk heeft Coca Cola dat weer als eerste door.

Open geluk
In het kader van hun campagne ‘Open happiness’ plaatste Coca Cola op de campus van Singapore een bijzondere cola-machine: als je hem knuffelt krijg je een gratis blikje cola. Niet slim zou een boekhouder zeggen, maar Coca Cola bespaarde hier ontzettend veel geld mee, omdat het filmpje van de reacties op de machine (klik hier) online erg succesvol was, het is in een paar maanden al ruim een miljoen keren (gratis) bekeken. En mensen kijken hier bewust naar, het is niet dat ze net als bij TV-reclame op dat moment op het toilet zitten.
Wat ook opvalt: op het Youtube-kanaal van de campagne (klik hier) kijken meer mensen naar de ‘behind-the-scenes’ filmpjes dan naar de belangrijkste commercial van de campagne (eh in-front-of-the-scenes). Mensen willen niet langer nepmensen in nepwerelden zien, ze willen het echte. En dat is ook de reden (en het succes) achter een ander filmpje van Coca Cola, helemaal gebaseerd op de (echte) beelden van beveiligingscamera’s, ook een aanrader (klik hier). En sinds kort is Coca Cola via haar Facebookpagina (ooit gestart door twee consumenten) bezig om geluk te ‘crowdsourcen’: iedereen mag meedenken hoe de wereld gelukkiger gemaakt kan worden (klik hier).

Oceaanreclame
Wat opvalt als je de filmpjes bekijkt is dat Coca Cola nog steeds een glimlach op de gezichten van mensen tovert, maar dan nu met echte beelden van echte mensen. Niet gecreëerd door Coke, maar geselecteerd. En natuurlijk mooi in elkaar gezet. Hun kernactiviteit met een andere lamp belichten, het is ook een soort Blue Ocean van Coke. Maar de aanpak van Coca Cola is mijns inziens tekenend voor hoe de reclamewereld er in de ‘inbound marketing’ toekomst uit gaat zien:  de kernactiviteit, creativiteit, wordt op een hele andere manier toegepast. Bedrijven zullen niet langer als ‘adverteerders’ aan bureaus vragen om commercials voor ze te maken, maar willen zichzelf en boeiende content online zetten om gevonden te worden. En wie zijn er goed in het maken van boeiende content? Precies. Veel leuker ook voor de regisseurs van de filmpjes, als je weet dat de mensen die naar je filmpje gekeken hebben, daar bewust voor kozen.

“Advertising is the price you pay for being unremarkable”, zo zei Jeff Bezos onlangs bij een aandeelhoudersvergadering, ook geen fan van reclame blijkbaar. Dus wees bijzonder en laat het aan de wereld zien, dan zal @ohsarcasme je met rust laten. Hoop ik.

Deze post vormt de basis van het twaalfde hoofdstuk van het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig).En als je denkt dat ik je kan helpen bij je marketing kun je me mailen op edwin@vlems.nl

Geplaatst in Inbound marketing, Maatschappelijk verantwoord ondernemen, Outbound marketing, Reclame

Filmmarketing: “Why so serious?”

Gepost op door Edwin Vlems

In de maanden voorafgaand aan de première van Batman ontstond een cultureel fenomeen dat ‘Batmania’ werd genoemd, of zoals schrijver Kevin Smith het verwoordde: “That summer was huge. You couldn’t turn around without seeing the Bat-Signal somewhere. People were cutting it into their fucking heads”. De regisseur van de film irriteerde zich aan al deze publiciteit. De naam van deze regisseur? Tim Burton. Niet Christoper Nolan, de man die zich ontzettend schuldig zou gaan voelen.

Foute McBatman
Want we hebben het hier over 1989. De marketeers van de productiemaatschappij hadden alle registers opengetrokken en waren al maanden voordat de film ‘Batman’ in de bioscoop verscheen verantwoordelijk voor de “most talked about coming attraction”. Hele boeken en artikelen werden er later geschreven over de ontzettend doordachte manier waarop de film in de markt werd gezet, of zoals Dan Owen het omschreef “a yardstick for how to successfully hype a blockbuster-in-waiting”. Zo werden er al maanden vantevoren billboards geplaatst met alleen het Batman-logo, en plaatste men verborgen boodschappen op de voorpagina van de New York Times (eh deze hele foute McDonalds-Batmancommercial was minder geslaagd). En wat ik me kan herinneren (ik ben ook al 43) is dat we in Europa al bij voorbaat een hekel aan deze film hadden, omdat die Amerikanen er al zo obsessief mee bezig waren. In de psychologie heet dat het ‘inoculation effect’, genoemd naar het griepspuitje: Europeanen waren er als het ware al tegen ingeënt.

#thefirerises
We springen 20 jaar verder, een opvallend artikel in het blad Management Team (nou ja ik bedoel het artikel op de site natuurlijk, klik hier) over de ‘slimme marketing’ van de huidige Batmanfilm, ‘The Dark Knight Rises’. De marketeers van de filmmaatschappij halen opnieuw alles uit de kast om het publiek al wild te maken voordat de film er is. Enkele voorbeelden:

  • De filmposter werd megagroot nageschilderd op een groot gebouw (klik hier), en billboards werden geplaatst waar batman letterlijk doorheen gevlogen was.
  • Nerds ontcijferden het geluid op de website (verder was er nog niks te zien of te horen) en vonden de Twitter-hashtag #thefirerises. Iedereen die deze hashtag gebruikte hielp bij het onthullen van deze foto van de ‘bad guy’ in de film.
  • In allerlei wereldsteden werd graffiti gespoten, die elk een beeld uit de trailer moesten voorstellen. Fans moesten de graffiti combineren om de trailer wereldkundig te kunnen maken.

Rotten Reactions
De marketingacties hebben hun effect gehad: vele liefhebbers van het superhelden-genre in het algemeen en Batman in het bijzonder begonnen toe te leven naar The Dark Knight Rises. Na de vreemde effecten van de vorige Batmanfilm op onder andere de tegenspeler The Joker (hij pleegde zelfmoord) gebeurden ook nu rare dingen. Zo heeft de site Rotten Tomatoes, die de recensies van professionele filmcritici verzamelt, de mogelijkheden om te reageren op recensies gestopt nadat duizenden (!) Batman-fans helemaal los gingen (zelfs doodsbedreigingen) op die ene recensent die de film niks vond. Een film die nog niemand gezien had: ‘De taak om reacties in de gaten te houden werd groter dan heel ons team aankon voor één specifieke film, dus hebben we besloten om alle nieuwe reacties voor deze film te weigeren’, zo zei hoofdredacteur Matt Atchity ‘Er is teveel haat gebaseerd op deze reacties over een film die mensen nog niet eens hebben gezien’. Het gevoel van haat over iets onbekends wat wordt aangevallen? Hoe sterk het effect van ‘slimme marketing’ op mensen kan zijn is verbazingwekkend. Over het schietincident in Aurora wil ik niet eens beginnen.

Slimme marketing?
Wij marketeers duwen de wereld te hard lijkt het. Toen ik tijdens mijn opleiding Psychologie moest kiezen voor een afstudeerrichting, leek me ‘Economische Psychologie’ wel interessant, je zou dan immers leren hoe consumenten in elkaar zitten, hoe ze denken en hoe je ervoor kunt zorgen dat ze jouw product kopen. Ik koos er destijds voor omdat me dat een geweldig idee leek, maar op dit moment vraag ik me af of we ons vak niet te goed uitoefenen. In een eerdere post (klik hier) vertelde ik al van de 2011-rellen in Londen, en dat die volgens onderzoek mede waren veroorzaakt door “aggressive marketing”. Zo vond 70% van de Londenaren dat de hoeveelheid reclame gericht op jongeren moest worden verminderd: “While no one individual brand is to blame, children and young people must be protected from excessive marketing”. Weblogger Gavin Richardson verwondert zich over dit effect van marketing op mensen: “Has our consumption now taken over out identities so much […] that we now can lay blame to tragic events and unfortunate behaviors on a big business marketing campaign?”. 

Marketinglessen van Karl Marx
Als je de geschiedenis induikt valt op dat deze effecten al veel eerder voorspeld werden. Een citaat dat aan Karl Marx wordt toegeschreven is opvallend actueel: “Owners of capital will stimulate the working class to buy more and more of expensive goods, houses and technology, pushing them to take more and more expensive credits, until their debt becomes unbearable. The unpaid debt will lead to bankruptcy of banks, which will have to be nationalised, and the State will have to take the road which will eventually lead to communism”. Marx gebruikt de term ‘Commodity Fetishism’ om een ontwikkeling te beschrijven die veel zegt over hoe we uiteindelijk alles wat mensen doen en maken in termen van geld hebben hebben weten te vertalen. De filosofiestroming ‘Frankfurter Schule’ borduurt daarop voort in hun theorie van ‘Industrialised Culture’ (1944): “To the consumer, the cultural goods and services sold in the market appear to offer the promise of a richly developed and creative individuality, yet the inherent commodification severely restricts and stunts the human psyche, so that the man and the woman consumer has little “time for myself” […]. In personifying such cultural identities, the person is a passive consumer, not the active creator, of his or her life […]”. We hebben dus geen bezittingen, we zijn het.

Voor een man wiens ouders vermoord zijn om hun rijkdom, die zijn butler als zijn gelijke behandelt en die zijn ‘speeltjes’ inzet om gewone mensen te helpen, zou Batman voor Marx misschien wel de held zijn die hij niet mocht aanbidden. Hoe cru is het dan dat juist de ‘slimme (outbound) marketing’ van deze film zulke agressieve effecten op mensen heeft. Binnenkort ga ik eens kijken wat de film met mij doet.

Deze post is een toevoeging aan het tweede hoofdstuk van het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig). 

Geplaatst in Inbound marketing, Integriteit, Klantbehoeften, Latente klantbehoeften, Maatschappelijk verantwoord ondernemen, Outbound marketing, Reclame

Ethiek in de marketing: de tandenborstels van Britt en Ymke

Gepost op door Edwin Vlems

Toen Britt en Ymke onlangs het mysterie van de Giftige Pijl op moesten lossen in Namibië, besloten ze bij de lokale bevolking wat tandenborstels achter te laten. Want die hadden natuurlijk hele vieze tanden. Maar wat schetste hun verbazing: ze hadden helemaal geen vieze tanden! De mensen van deze stam aten helemaal geen Westers voedsel, en dus was er met hun tanden helemaal niets aan de hand.
Wel grappig eigenlijk, het bedrijf dat de tandpasta maakt, maakt ook de voeding die de tanden aantast. Het bedrijf dat de zeep maakt die de natuurlijke bescherming van onze huid afbreekt, maakt ook crèmes die weer nieuwe bescherming geven. Het bedrijf dat producten maakt om mee af te slanken, maakt ook de producten die ons dik maken. Op deze manier zorgen wij marketeers voor ons eigen werk natuurlijk. Jaja ik weet het, er wordt al jarenlang het vingertje geheven tegen deze ‘overconsumptie’ door ‘bezorgde wereldbewoners’, dus daar wil ik geen schepje bovenop doen. Maar iets is wel anders: er komen economische redenen bij om Marketing anders te gaan doen. Maar eerst gaan we naar Londen.

Agressieve marketingrellen
In augustus 2011 werd Londen verrast door rellen die de stad wekenlang in een wurggreep hielden. Op verzoek van de regering werd een denktank in het leven geroepen die maart dit jaar advies uitbracht, en in hun rapport (klik hier voor de samenvatting) stond een opvallende conclusie: één van de belangrijkste oorzaken van de rellen was volgens het rapport “aggressive marketing”. Uit een onderzoek bleek dat 70% van de Londenaren vond dat de hoeveelheid reclame gericht op jongeren moest worden verminderd: “While no one individual brand is to blame, children and young people must be protected from excessive marketing”. ‘Bescherm onze jeugd tegen uw marketeers’. Aan de Engelse tegenhanger van de Reclamecodecommissie werd gevraagd om ook in scholen trainingen op te starten om de ‘weerstand’ van kinderen tegen reclame te versterken. Is dat niet raar? Het is zoiets als het uitdelen van kogelvrije kleding aan de soldaten wiens land je aan gaat vallen. Wat meteen de vraag oproept: waar komt die ‘aggressiveness’ bij ons marketeers vandaan?

Evil Rory
“I would rather be thought of as evil than useless”, zo zei Rory Sutherland onlangs, de vice-president van reclamebureau Ogilvy. Het was naar aanleiding van een discussie over de ethische kant van reclame. Een wetenschappelijk bureau van de Britse overheid gebruikte de quote van Rory als inspiratie voor de titel van een rapport (klik hier) dat ze schreven over marketing en reclame: “Think of me as evil”. Het bureau toonde via een uitgebreide analyse van wetenschappelijk onderzoek aan dat de drie ‘mythen’ die de reclame-industrie in leven proberen te houden niet houdbaar zijn:

  • “Reclame versterkt geen consumptie, maar verdeelt het anders”: uit de onderzoeken die in het artikel worden beschreven blijkt het tegendeel: “Aggregate advertising affects aggregate consumption”.
  • “Reclame is slechts een spiegel van culturele waarden, en kan ze niet beïnvloeden”: Ook hier bleek uit onderzoek het tegenovergestelde. Een belangrijk voorbeeld in deze is natuurlijk de invloed van reclame op het imago van roken: pas nu het verboden is, is het imago van de roker gedegradeerd van ruige cowboy naar drugsverslaafde.
  • “Reclame gaat over de promotie van keuze”: Een democratisch ideaal, maar opnieuw blijkt uit het rapport het tegendeel: de onbewuste invloeden van reclame (vooral gericht op kinderen) op ons koopgedrag verminderen de keuze juist…

De rushende panda
Wat opvalt is dat bovengenoemd rapport mede geschreven is op initiatief van het Wereld Natuur Fonds. Maar eigenlijk is het ook weer niet raar: zoals ik eerder al zei worden er al jaren vingertjes geheven richting reclame en de ethische bezwaren ertegen, maar nu komt er voor het eerst een economisch bezwaar bij. Was het stimuleren van ‘greed’ tot voor kort misschien wat onethisch maar geen praktisch probleem (producten genoeg), dat probleem komt er nu wel: grondstoffen raken op. We hebben deze trend bij MCB enkele jaren terug gesignaleerd (eh we verkopen grondstoffen) en gelabeld met de term ‘The Mineral Rush’. Analoog aan de ‘Gold Rush’ van halverwege de 19e eeuw in de VS laat deze trend zien dat we uiteindelijk niet met één aardbol alle behoeften kunnen bevredigen. Om precies te zijn: als elke wereldbewoner het luxe-niveau heeft van een Amerikaan, hebben we 3 aardbollen nodig…
Was de druk op marketing om te veranderen tot nu toe vooral moreel van aard, nu komt er dus ook een economische reden bij: het opwekken van vraag in een wereld met steeds minder aanbod gaat problemen opleveren. De rellen in Londen zijn niet de laatste ‘marketing riots’ die we gezien hebben…

Truc-oorlogen
Binnenkort verschijnt een nieuw boek (‘Winning the Story Wars’, klik hier voor een leuke promotievideo) van de Harvard Business School, waarin wordt uitgelegd dat de ‘trucjes van marketing’ niet meer werken, omdat ‘marketing’ niet langer de conversaties beheerst. Toen ik 20 jaar terug een specialisatie binnen mijn opleiding psychologie moest kiezen, leek Economische Psychologie me wel interessant. De kennis van het menselijk gedrag gebruiken (‘trucjes van marketing’) om méér te kunnen verkopen. Eigenlijk wel raar nu ik er achteraf over nadenk. We kunnen het niet meer maken om op die manier met de wereld om te gaan, maar over niet al te lange tijd kunnen we het ook niet meer betalen…

“The truth is that marketing raises enormous ethical questions every day—at least it does if you’re doing it right…”, zo verwoordde Rory Sutherland op een andere manier zijn besef van de onethische kant van reclame en marketing. Misschien moeten we marketing eens echt anders doen en geld verdienen op een manier die niet alleen moreel van een hoger niveau is, maar ook veel leuker.

Deze post vormt de basis van het tweede hoofdstuk van het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig). 

Geplaatst in Inbound marketing, Reclame, Sales

Telemarketing: Allemaal tegelijk krijsen!

Gepost op door Edwin Vlems

Een leuk artikel in de Telegraaf (ik lees alleen de website hoor): een 61-jarige Duitse vrouw heeft een telemarketeer het ziekenhuis ingeblazen met een fluitje. Ze was het méér dan zat dat ze voor de zoveelste keer gebeld werd, en blies keihard met een scheidsrechtersfluitje in de hoorn. Ze moet nu een boete van 800 euro betalen voor gehoorschade bij de beller, maar dat weigert ze. Eigenlijk best een origineel idee, zeker voor de mensen die niet weten dat er een bel-me-niet-register bestaat. Want mensen zijn ons marketeers helemaal beu. Maar er is hoop. Leuke hoop. Nee geen ‘leuke hoop’. Ach laat maar.

Slasher-films
Dat heet Marketing, mensen onderbreken om aandacht te krijgen. Eigenlijk is het best wel absurd, dat wij marketeers het als ons beroep zien om mensen lastig te vallen. En dat we verontwaardigd zijn over alle ‘rechten’ die mensen tegenwoordig hebben om zich tegen ons te beschermen. Maar niets houdt ons tegen hoor: we omzeilen hun infofilters, anti-cookies en bel-me-nietregisters wel, we beginnen gewoon weer met colportage aan de deur. Net als vroeger. Of we betalen hun vrienden om onze producten aan te prijzen. Is dit gedrag niet raar? Of ligt het aan mij? Het is op het obsessieve af, het lijkt wel het script van een slasher-film: “Here’s Johnny”. Niemand ontsnapt.
Een mooi staaltje van dit absurdisme zie je in een artikel over zogenaamde ‘ad-blokkers’ (mooi Nederlands, vind ik ook) die in browsers als Google Chrome de advertenties verbergen, en waarin een marketeer de onvergetelijke woorden uitspreekt dat consumenten natuurlijk een “geldende behoefte” hebben om ad-blokkers te installeren, maar dat deze ad-blokkers “zakelijk gezien niet op een duurzame manier werken”. Wij marketeers willen mensen immers lastig vallen met onze advertenties, en alle pogingen om dat tegen te werken zijn natuurlijk niet ‘duurzaam’. Huh?

Cold dripping
“People shop and learn in a whole new way compared to just a few years ago, so marketers need to adopt or risk extinction.”, zo Twitterde Brian Halligen onlangs, de CEO van Hubspot. Maar toch: als je discussies op de marketinggroepen in LinkedIn volgt dan zie je toch nog veel marketeers die graag dit risico op uitsterving nemen: “Koude acquisitie blijft de beste manier is om nieuwe klanten te realiseren. Klanten kunnen het vervelend vinden dat je belt maar in de meeste gevallen kom je ze geld brengen toch ;-)”, zo reageerde iemand in een discussie over ‘cold calling’. Let eens op die smiley aan het eind van het citaat: de minachting voor de klant druipt er vanaf. En kwam je in de vorige eeuw nog makkelijk weg met die minachting (leuke docu hier): we leven tegenwoordig in transparante tijden!

Jaloerse echtgenoten
Waarom willen wij zo graag mensen onderbreken? Waarom kunnen we ze niet gewoon met rust laten, en wachten tot ze komen kopen? Is het een schreeuw om negatieve aandacht? Ik heb de laatste dagen in discussies gezeten met mensen die met ‘outbound marketing’ hun geld verdienen, en opeens viel het kwartje: we worden onrustig als wij niet aan de knoppen zitten… Wij willen, als jaloerse echtgenoten, precies weten waar ‘onze’ consument zit, waar hij of zij naar kijkt, en vinden het ‘intimiderend’ (klik hier) als ze niet te vinden zijn. We trekken het niet als ze anoniem kijken naar onze content, we moeten weten wie ze zijn en bellen ze vlak nadat ze een whitepaper gedownload hebben (“Ik zie dat u zojuist…”). We willen ze niet met rust laten. We willen hun geld, en snel.
Ik heb deze week het langverwachte boek van Doc Searls uit Amerika over laten komen, over de ‘Intention Economy’. Hij had er al een indrukwekkend stukje over geschreven in de Harvard Business Review (en ik heb hem met de haren bij een discussie erover getrokken, klik hier). Hij laat zien dat in de toekomstige ‘Intention Economy’, als de klant het uiteindelijk helemaal voor het zeggen heeft, het “tracking customers like animals” helemaal geen zin meer heeft. Ze gooien hun intenties als het ware in de lucht en bedrijven kunnen ze opvangen. Dit betekent voor ons marketeers wel een enorme ommezwaai. We zullen anders moeten leren genieten. Maar het mooie is, dat de rest van de wereld er ook van mee kan genieten. We hoeven ze niet meer lastig te vallen namelijk.

“Verkopen begint pas als de klant 1 x NEE heeft gezegd. Als klanten altijd maar blind hun bestellingen doen heb je geen verkopers nodig”, zo meldt iemand, eigenlijk best wel typerend, in een marketinggroep op LinkedIn. Want ‘helaas’ leven we in een tijd dat klanten steeds zelfstandiger worden in het doen van hun bestellingen. Zeg eens eerlijk: luister jij nog naar marketeers of verkopers als je iets wil kopen? En wat doe jij als het reclameblok begint? Blijkbaar is er behoefte aan iets anders. De fluitjesmarkt zal het merken.

Deze post vormt de basis van het eerste hoofdstuk van het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig). En als je denkt dat ik je kan helpen bij je marketing kun je me mailen op edwin@vlems.nl

Geplaatst in Authenticiteit, Inbound marketing, Reclame

Inbound Marketing: is reclame een doel op zich?

Gepost op door Edwin Vlems

Triest: Vijf studenten Communicatiemanagement aan de Hogeschool Utrecht hebben onlangs een interessant experimentje uitgevoerd (klik hier): ze hebben bij een aantal gezinnen een avondje een camera in de huiskamer gezet zonder te zeggen waarom ze dat deden, ze wilden registreren wat er tijdens het reclameblok gebeurde. En wat bleek: iedereen in het gezin dook het internet op (via smartphone, tablet, laptop etc.) of ging iets anders doen. Wat het trieste hieraan is? Wij marketeers negeren dit en gaan gewoon door met reclame maken. Elke 10 jaar wordt namelijk zo’n onderzoek gedaan (klik hier voor het voorlaatste), en we negeren gewoon de resultaten. Mensen willen onze commerciële boodschappen gewoon niet horen, maar wij zijn daar blind voor. En dat terwijl er zo’n mooi alternatief is: ‘inbound marketing’ (klik hier). 

Lachwekkende advertentie
Als je vakbladen of blogs over marketing leest krijg je wel eens het gevoel dat reclame op zichzelf een doel is. Terwijl het één manier is om met je klanten te communiceren. En niet eens zo’n geweldige manier: het is éénrichtingsverkeer (en mensen willen tegenwoordig terugpraten) en het kost geld. Veel geld.
Maar als je dan de reacties op internet op het TV-onderzoek ziet is het bijna lachwekkend: een krantenmarketeer die de krantadvertentie als ‘logisch alternatief’ verkoopt, of iemand die “een kansje” ziet omdat je dan de advertenties maar op de smartphone moet laten zien. Het lijkt wel of wij marketeers alleen maar kunnen communiceren in één richting, en via advertenties of commercials. Toen ik de vraag onder een artikel over het onderzoek stelde “Is reclame een doel op zich?” antwoordde iemand zelfs bevestigend: “Reclame is een doel op zich, Edwin”. Waarbij hij bedoelde “Voor RTL”. Maar ik heb het over “de adverteerder”.

“You do all the talking”
Op zich een rare term, “de adverteerder”. Waarom kunnen we niet gewoon een stapje terug doen, en beseffen dat we onze klanten graag iets willen vertellen, maar dat we dat tot nu toe alleen via betaalde media konden doen? Of nog een stapje verder terug, en beseffen dat we eigenlijk ook wel tweerichtingsverkeer willen? En nog een stapje terug: dat we willen dat dit tweerichtingsverkeer authentiek is, oftewel niet-voorgekookt? Een geweldig filmpje (klik hier) beeldt het in 2 minuten uit: “It’s not really a dialogue, you do all the talking”. Het filmpje is nota bene van Microsoft Advertising, en nota bene al van 2007. Dat de bijbehorende website alweer te koop staat zegt ook iets over de dialoog van Microsoft met de markt…

Marketing wordt zo makkelijk in een toekomst die steeds transparanter wordt, en die schreeuwt om authenticiteit: we kunnen gewoon als mensen communiceren met mensen, niet als ‘adverteerders’ met hun ‘kijkers’. En via media die nog gratis zijn ook. Maar zolang we reclame als een doel op zich zien en niet als een verouderde manier om met de mensen te communiceren die je salaris betalen, zullen we de komende 10 jaar nog veel commercials moeten kijken. Of beter nog: negeren. Ik spreek je over 10 jaar.

Dit is de basis van hoofdstuk 14 van het boek ‘REAL Inbound Marketing’ (klik hier, Nederlandstalig). En als je denkt dat ik je kan helpen bij je marketing kun je me mailen op edwin@vlems.nl